Alienacja rodzicielska - przemoc wobec dzieci

Alienacja rodzicielska - przemoc wobec dzieci, stosowana przez rodzica z zaburzeniami narcystycznymi

U podstaw działania rodziców alienujących mogą leżeć różne motywy (Namysłowska, Heitzman, Siewierska, 2009), które niekoniecznie muszą być uświadomione. Można do nich zaliczyć motywy bazujące na złości, urazie, poczuciu skrzywdzenia, motywy wynikające z błędów poznawczych w ocenie sytuacji emocjonalnej dziecka (przeniesienie własnych emocjonalnych przeżyć na dziecko), traktowanie dziecka jak partnera zastępczego i monopolizowanie jego uwagi na sobie, wzmacnianie poczucia własnej wartości poprzez pełne poświęcenia zaangażowanie w sprawy dziecka, zaspokajanie potrzeby uznania, akceptacji, szacunku przez rodzica alienującego itp. Jak wskazuje Milchman (2019), problem diagnostyczny powoduje dobra autoprezentacja rodziców alienujących.

W piśmiennictwie anglojęzycznym są oni określani czterema C – cool (sympatyczny, pozytywny), calm (spokojny, zrównoważony), charming (uroczy) i convincing (przekonujący). Zdaniem tej autorki skuteczni rodzice alienujący są dobrymi manipulatorami, co wiąże ona ze specyfiką ich funkcjonowania osobowościowego (zaburzenia ze spektrum narcystycznych, borderline i socjopatycznych).

Z kolei rodzice alienowani prezentują się jako cztery A – anxious (niespokojni), agitated (poruszeni, wzburzeni, zmieszani), angry (źli, rozzłoszczeni) i afraid (przestraszeni). Autorka upatruje w tym stylu autoprezentacyjnym poważnego problemu diagnostycznego, w wyniku którego rodzic alienujący jest postrzegany jako bardziej kompetentny rodzicielsko. Czynnikiem relacyjnym, który może być również błędnie oceniany przez diagnostów, jest patologiczne związanie dziecka z rodzicem (manifestujące się m.in. poprzez czarno-białe postrzeganie rodziców opisywane przez Gardnera), które nie jest zdrową więzią opartą na poczuciu bezpieczeństwa, ale raczej symbiotycznym zlaniem, w którym rodzic alienujący i dziecko mówią jednym głosem, często używając tych samych sformułowań (zapożyczone scenariusze). Efektem takiej więzi jest często obserwowana w takich przypadkach infantylizacja dziecka, brak samodzielności w myśleniu i podejmowaniu decyzji adekwatnych do nieumiejętność określenia własnych preferencji w odniesieniu nawet do banalnych spraw, jak np. ulubiony smak lodów czy kolor, oraz dojmująca potrzeba upewniania się, że wypowiedzi i reakcje spotykają się z aprobatą pierwszoplanowego opiekuna. Taki sposób funkcjonowania przynosi długoterminowe szkody rozwojowe, stanowiąc argument przemawiający za uznaniem alienacji za przemoc psychiczną (Hart, Brassard, Baker, Chiel, 2018). Zdaniem Milchman (2019) nawet osoby wydawałoby się profesjonalnie przygotowane do takich diagnoz mylą czasem symbiotyczne uwikłanie, zlanie (fuzję) ze zdrową więzią.

Źródło: Alienacja rodzicielska a przemoc emocjonalna – podejście systemowe w diagnozie problemu Magdalena Błażeka , Aleksandra Lewandowska-Walterb